INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Franciszek Szeligowski h. Nowina  

 
 
ok. 1630 - po 1683
Biogram został opublikowany w XLVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2012-2013.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szeligowski Franciszek h. Nowina (ok. 1630 – po 1683), stolnik bracławski, rotmistrz piechoty.

Pochodził z niezamożnej rodziny szlacheckiej osiadłej w ziemi halickiej w woj. ruskim; był zapewne synem Stanisława, właściciela wsi w ziemi warszawskiej w woj. mazowieckim.

Służbę wojskową rozpoczął S. wiosną 1649 jako towarzysz w chorągwi kozackiej woj. podolskiego Stanisława Potockiego, zorganizowanej w ziemi halickiej; uczestniczył w walkach z siłami Bohdana Chmielnickiego, m.in. w kampanii zborowskiej (1649), beresteckiej (1651) i żwanieckiej (1653). Potocki, wówczas już hetman polny kor., wysłał go w marcu 1653 do paszy Sylistrii, Siausza Szagin agi, w celu potwierdzenia informacji o współdziałaniu militarnym wojsk tureckich z Kozakami. W poł. kwietnia t.r. S. znalazł się w Chocimiu, lecz nie uzyskawszy pomocy hospodara mołdawskiego Bazylego Lupu, do celu nie dotarł. Po powrocie do Kamieńca Podolskiego poinformował hetmana o związkach kozacko-mołdawskich. Wybrany w grudniu na posła od wojska kor. na sejm nadzwycz. 1654 r., uczestniczył w dwóch audiencjach delegatów wojskowych w senacie i izbie poselskiej (30 VI i 6 VII 1654), na których wyłoniono komisję sejmową do realizacji finansowych postulatów armii kor.

Jako porucznik i dowódca chorągwi kozackiej star. halickiego Andrzeja Potockiego uczestniczył S. w r. 1654 w walkach z wojskami moskiewskimi i kozackimi na Bracławszczyźnie, a w l. 1654–5 na Podolu. W czasie «potopu» szwedzkiego walczył w l. 1656–8 pod dowództwem Stefana Czarnieckiego. Zapewne w l. 1651–67 miał poczet towarzyski w chorągwi husarskiej S. Potockiego. W l. 1659–67, jako rotmistrz (porucznik) hetmańskiej chorągwi piechoty polskiej S. Potockiego, sprawował funkcję kapitana wojskowego – dowódcy wszystkich jednostek piechoty polsko-węgierskiej w kompucie kor., otrzymując roczną pensję 800 zł. Odznaczył się w kampanii ukraińskiej 1660 r., w działaniach wojennych pod Cudnowem (wrzesień–listopad t.r.), dowodząc w dywizji S. Potockiego piechotą hetmańską.

Podczas konfederacji wojskowej (Związku Święconego, 1661–3) pozostał S. wierny królowi Janowi Kazimierzowi; za zasługi wojenne otrzymał w r. 1661 godność stolnika bracławskiego. Wraz z Aleksandrem Ludwikiem Niezabitowskim brał udział w marcu t.r. w pracach komisji hibernowej, obradującej wówczas we Lwowie nad podziałem pieniędzy; przez konfederatów byli często obaj oskarżani o malwersacje finansowe. W l. 1663–4 uczestniczył S. w kampanii zadnieprzańskiej Jana Kazimierza. Podczas rokoszu Jerzego Lubomirskiego (1665–6) chorągiew S-ego wzięła udział w pierwszej fazie walk wojsk królewskich z siłami rokoszan.

Po śmierci (27 II 1667) hetmana S. Potockiego zrezygnował S. ze służby wojskowej. Wybrany na posła na sejmiku ziemi warszawskiej 14 XII 1667, uczestniczył w sejmie zwycz. 1668 r. Dn. 30 I t.r. doszło w izbie poselskiej do sprzeczki między posłem wileńskim, chorążym słonimskim Krzysztofem Jesmanem, a posłem ziemi warszawskiej, podkomorzym różańskim Walerianem Petrykowskim (przyszłym teściem S-ego), który opuścił potem obrady sejmowe bez wyraźnego protestu. Gdy nazajutrz Petrykowski nie wrócił, S. wyszedł z izby poselskiej, oświadczając: «a kiedy kolega mój bez protestacji wyszedł, więc ja z protestacją wychodzę». W ten sposób obaj poparli starania stronnictwa dworskiego o zatamowanie obrad w czasie dyskusji rozpoczętej zarządzeniem relegowania posła francuskiego P. de Bonzy, rozszerzonego potem na wszystkich posłów zagranicznych. Dopiero 3 II 1668, dzięki mediacji marszałka poselskiego Jana Karola Czartoryskiego, doszło do zgody między zwaśnionymi posłami i kontynuowania obrad sejmowych. W l.n. nie udzielał się S. na forum publicznym; prawdopodobnie przebywał wówczas w swym majątku w ziemi halickiej.

Na mocy przywileju królewskiego S. za zasługi wojenne otrzymał 10 I 1660 królewszczyznę Przewoziec w ziemi halickiej. Jednak do r. 1665 procesował się o prawa do tej wsi z Felicjanem Ostrowskim, skarbnikiem sanockim, a jeszcze w r.n. Niezabitowski i Florian Orchowski składali w tej sprawie specjalne oświadczenia na korzyść S-ego. Trzymane przez siebie królewszczyzny Drugnia, Podstola i Wierzbnie w pow. stopnickim (woj. sandomierskie) przekazał S. na mocy przywileju z 15 II 1660 Andrzejowi Hynce, chorążemu chorągwi husarskiej Lubomirskiego. Po r. 1668 star. lubelski Stanisław Witowski scedował odłączone od starostwa wsie (Piotrków, Wielki Świdnik oraz części Wrotkowa i Żukowa) na rzecz S-ego i jego żony; jednak już w r. 1669 następny starosta, Niezabitowski, odzyskał te wsie drogą cesji. W r. 1683 potwierdził S. zapis swego testamentu; po r. 1683 nie ma już o nim żadnych wzmianek.

S. po r. 1668 ożenił się z Katarzyną (lub Zofią), córką Waleriana Petrykowskiego (zm. 1669). Być może synem S-ego był Wacław, jezuita.

 

Niesiecki, VIII; – Baranowski B., Znajomość Wschodu w dawnej Polsce do XVIII w., Ł. 1950; Choińska-Mika J., Sejmiki mazowieckie w dobie Wazów, W. 1998 s. 176; Ciara S., Senatorowie i dygnitarze koronni w drugiej połowie XVII wieku, Wr. 1990 s. 92; Ciesielski T., Od Batohu do Żwańca. Wojna na Ukrainie, Podolu i o Mołdawię 1652–1653, Zabrze 2007 s. 122; tenże, Sejm brzeski 1653 r., Tor. 2003 s. 29 (błędnie jako Stanisław); Janas E., Wasilewski L., Społeczne aspekty rozwoju husarii w latach 1648–1667, „Studia i Mater. do Hist. Wojsk.” T. 23: 1981 s. 105; Kłaczewski W., Abdykacja Jana Kazimierza, L. 1993 s. 103 (błędnie jako Suligostowski); Matwijów M., Ostatnie sejmy przed abdykacją Jana Kazimierza 1667 i 1668, Wr. 1992; Nagielski M., Działania zbrojne rokoszu Jerzego Lubomirskiego w 1665 r., „Studia i Mater. do Hist. Wojsk.” T. 24: 1991 s. 148; Ochmann-Staniszewska S., Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza, Wr. 2000; Wimmer J., Wojsko polskie w drugiej połowie XVII w., W. 1965; – Documente privitoare la istoria României culese din arhivele Polone, Ed. I. Corfus, Bucureşti 1983 s. 166–7; Wimmer, Materiały do zagadnienia organizacji armii w l. 1655–60, t. 4; toż za l. 1660–7, t. 6 cz. 1; Žerela do istoriї Ukraїny-Rusy, Wyd. M. Korduba, L’viv 1911 XII 195–6; – AGAD: Metryka Kor., nr 204 k. 53–4, nr 205 k. 14v–17, 40–40v, nr 215 k. 52, Sigillata, nr 3 k. 74v, 119, nr 4 k. 42, nr 9 k. 6, 98, nr 12 k. 78, Arch. Skarbu Kor., Dz. II nr 56 k. 24v, Akta Skarbowo-Wojsk., Dz. 85 nr 72 k. 158–63v, nr 73 k. 15–16, Dz. 86 nr 9 k. 72–3, nr 52 k. 7–8, Arch. Publ. Potockich, nr 323 s. 25, Arch. Zamoyskich, nr 2894 (dot. Wacława); B. Czart.: nr 147 s. 119 (list S-ego do hetmana, Chocim? 19 IV 1653), nr 1655 s. 29–30; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 8348 k. 149; B. Ossol.: nr 189 s. 1214–18; B. Raczyńskich: rkp. 375 s. 321–4.

Marek Wagner

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Kazimierz Kubalewicz

2. poł. XVII w. - 1723
astronom
 

Andrzej Potocki h. Pilawa

1 poł. XVII w. - 1691-08-30
hetman polny koronny
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.